વિસનગર - ઈતિહાસ - ૩  
 
1   2  3   4
 
     ''હીર સૌભાગ્ય કાવ્ય'' નામના ગ્રંથમાં બીજી મહત્વની માહિતી મળે છે કે, એ વખતે ચલણના દ્રમ નામના સિકકાનાં ''વીસલપ્રિય'' અને ''વીસલપુરી'' જેવાં નામો હતાં. આના પરથી સાબિત થાય છે કે વીસનગરમાં એ સમયે ટંકશાળ હશે. સમગ્ર ઉત્તર ગુજરાતમાં વીસનગરની આ ટંકશાળાના સિકકાઓ ચલણમાં વપરાતા હતા. હીર વિજય સૂરિની જન્મભૂમિ પાલનપુરમાં પાશ્ર્વનાથના મંદિરમાં દરરોજ પ૦૦ વીસલપુરી દ્રમનો ખર્ચ પૂજાવિધિમાં થતો હતો એવા ઉલ્લેખો મળે છે. ગુજરાતના રાજકીય ઈતિહાસમાં વીસનગર ગુજરાતમાં મુસ્‍િલમ સત્તાની સ્થાપના થયા પછી સ્પષ્ટ ઉલ્લેખો સાથે દેખાય છે. ગુજરાતમાં દિલ્હીના સુલતાનોની સત્તા ઈ.સ. ૧૩૦૪ માં પાટણ તથા ગુજરાતના કેટલાક ભાગોમાં સ્થપાઈ. ગુજરાતનો વહીવટ દિલ્હીના સુબાઓ કરતા. આ વખતે દિલ્હીના સુબાઓ અને પાછળથી ગુજરાતના સ્વતંત્ર સુલતાન મુઝફફરે ઈડરના રાવ રણમલ સાથે લડાઈ કરી. આ યુધ્ધની વિગતમાં ઉતરતાં સ્પષ્ટ થાય છે કે, રણમલ પર દબાણ વધતાં તે વીસનગર વિસ્તારમાં પલાયન થઈ ગયો.
 
     આના પરથી સાબિત થાય છે કે ગુજરાતમાં મુસ્‍િલમોના શાસનકાળ વખતે પણ વીસનગર ધર્માંધ મુસલમાન શાસકોના કબજામાં નહોતું. જો તેમ હોત તો રણમલ ત્યાં પલાયન થઈ ધર્માંધ દુશ્મનોના મોંમાં પડે નહિ. આને કારણે જ વડનગરનું હાટકેશ્વર મંદિર સલ્તનત કાળમાં બાંધી શકાયું અને છેક મરાઠાઓની સત્તા આ પ્રદેશમાં સ્થપાઈ ત્યાં સુધી અખંડ રહી શકયું.
 
     મુઘલ સમ્રાટ અકબરે ઈ.સ.૧પ૭રમાં ગુજરાત જીત્યું પરિણામે વીસનગર આ વિશાળ સામ્રાજયનો એક ભાગ બન્યું. એ સમયે વીસનગર પરગણા નામક વહીવટી એકમનું મુખ્ય મથક હતું. અબુલ ફઝલ પોતાના ઈતિહાસ ગ્રંથ '' આઈના - એ - અકબરી'' માં વીસનગર પરગણાની વિગત આલેખે છે. આ સમયે તારંગાના પ્રાસાદનો વીસનગરના સંઘે જીર્ણોધ્ધાર કરાવ્યો. આ કાર્ય વીસનગરના સૂત્રધાર (સલાટ) ભુવાએ સંપન્ન કર્યું. આ ઉપરાંત વિ.સં. ૧૬પપમાં ઓસવાલ જ્ઞાતિના વૃધ્ધ શાખાના શાહ સરમાંકે વીસનગરના નેમીનાથ મંદિરના ગભારામાંના કુંથુંનાથના બિંબની પ્રતિષ્ઠા કરી એવો લેખ છે. આ બિંબની પ્રતિષ્ઠા હીરવિજય સૂરિના શિષ્ય વિજયસેન સૂરિએ કરી હતી.
 
     ઔરંગઝેબના અમલ દરમ્યાન ઈ.સ. ૧૬૭૩ માં વિજાપુર, કડી અને પાટણ પરગણાંમાંથી એકવીસ ગામો અલગ કરી વીસનગર પરગણાને વિશાળ બનાવ્યું અને વીસનગરને નવું ઈસ્લામી નામ ''રસૂલાબાદ'' આપવામાં આવ્યું. પરંતુ તે બહુ ચાલ્યુ નહિ અને ફરીથી ''કસ્બ એ બીસલનગર'' નામે ઓળખાવા લાગ્યું. જો કે તેનું સીમાવર્તી મહત્વ વધ્યું તેથી ઔરંગઝેબે અહીં એક કિલ્લો બંધાવ્યો. ઈ.સ.૧૬૭૯માં ઔરંગઝેબે મેવાડ પર આક્રમણ કરતાં તેને બીજે મોરચે વાળવા ત્યાંના રાણા રાજસિંહના યુવરાજ ભીમસિંહે વીસનગર પર પ્રતિઆક્રમણ કરી તેને તારાજ કર્યું.
 
     ઔરંગઝેબના મરણ પછીની અરાજકતાનો ભોગ વીસનગર પણ બન્યું. મરાઠાઓની રંજાડ વધી ગઈ પરિણામે વીસનગરમાં વસતા શાંતિપ્રિય લોકોના એક સમૂહે પાલનપુરના મુસ્‍િલમ રાજયમાં હિજરત કરી. ત્યાંના નવાબે કરીમાબાદ નામનું ઉપનગર આબાદ કરીને તેમને વસાવ્યા. આ હિજરતીઓમાંના કેટલાંક ગુર્જ કંસારાઓ ત્યાંથી પણ રાધનપુરના નવાબને આશ્રયે જઈને રહયા.
 
    મુઘલસત્તા પતનને માર્ગે જતાં મરાઠાઓ પ્રબળ બન્યા અને તેમણે ક્રમશ: ગુજરાત જીતવાનું શરૂ કર્યું. ઈ.સ.૧૭૩૪માં શેરખાન બાબી પાસેથી દામાજી ગાયકવાડ બીજાએ વડોદરા પડાવ્યું ત્યારે તેની પાસે પેશવા બાજીરાવે કરાર કરી વીસનગર રહેવા દીધું. મરાઠાઓએ અમદાવાદ જીત્યું. ત્યારે પણ વીસનગર બાબી જોરાવરખાનની પાસે જ રહેવા દીધું. આ જોરાવરખાને વીસનગરને આબાદ કર્યું. તેણે જૂના કિલ્લાને સમરાવ્યો અને બીબીપરા (દિપરા)ને શાહી વસવાટ બનાવ્યો.
 
1   2  3   4
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
|
|
|
|
|
 
 
Powered By